6.Sınıf Bilişim Teknolojileri 5.Ünite Yaratıcı Ürünlerimiz Nasıl Korunuyor Konu Anlatımı (Telif Hakkı)

Merhabalar arkadaşlar. Sizlerle bu yazımızda 6.sınıf bilişim teknolojileri dersi 5.ünitesi olan yaratıcı ürünlerimiz nasıl korunuyor konu anlatımını yapacağız. Bu dersimizin temelinde yaratıcı ürünlerimizi nasıl koruyacağımızı yani telif haklarını öğreneceğiz. Daha önceki konularda eksik bilgileriniz varsa bilisimciruh.com/p/6-sinif-bilisim-konu-anlatimlari adresinde yer alan diğer konu anlatımlarından faydalanabilirsiniz.

6.Sınıf 5.ünite Telif Hakları Kazanımları

6.2.1.4. Telif hakkı kavramını ve önemini araştırır. 

6.2.1.5. Kullanım haklarını düzenleyen lisans türlerini açıklar. Açık erişim felsefesi ve etik kullanım üzerinde durulur.

Telif Hakkı Ne Demek?

Telif hakları kendi emeğimiz ile oluşturduğumuz ürünler için sahip olduğumuz haklardır. Diyelim ki bir şarkı sözü yazdınız. Bu şarkı sözü üzerinde sahip olduğunuz haklara telif hakları denir.

Başkalarına ait ürünleri çoğaltmak, satmak yasaktır. Bu tür ürünleri barkod gibi koruma araçları orijinal yapar. Barkodu olmayan ürün sahtedir. Özellikle internet alışverişlerinde aldığınız ürünlerin üzerlerinde barkod olup olmadığına dikkat ediniz.

Ürünü üreten kişiye hiç bir dönüşü yoktur. Mesela kopya satılan kitapların yazara ve yayın evine bir katkısı yoktur. bu şekilde kopya olarak satılan ürünlerden almamalısınız. Çünkü bu tarz ürünleri alırsanız yazar ve yayın evi bu işten emeklerinin karşılığını alamaz ve bir daha ortaya bir ürün koyamaz.

Sahibinden izin almadan çoğaltılan dağıtılan ürünlere “korsan” ürünler denir. Bu durum yasal olmayan bir durumdur. Korsan ürünler özellikle film, müzik ve kitap gibi ürünlerde çok karşımıza çıkmaktadır. Korsan ürünü dağıtmak ve kullanmak suçtur lütfen bu konuda bilinçli olalım.

Telif Hakkı Örnek Etkinlik


Çınar bir filmin 30 Ocak’ta vizyona girdiğini duydu ve çok sevindi. Arkadaşı Ahmet’e filme birlikte gitmeyi teklif etti. 

Ahmet: Ben evde izlerim. 
Çınar: Filmin televizyonda gösterilmesi için çok beklemek gerekmez mi? 
Ahmet: İnternetten izlerim. Kısa bir süre sonra yeni çıkan filmler internetten izlenebiliyor.

Yukarıda yer alan örnekte gördüğünüz gibi Ahmet filmi korsan olarak internetten izlemek istiyor. Çınar ise bu durumun yanlış olduğunu söylüyor.

Telif hakları ile ilgili şikayetlerinizi bildirmek için telifhaklari.gov.tr adresini kullanabilirsiniz. Bu adres sınavda kesin çıkar :)

İnternette ya da günlük hayatta karşılaştığımız bir eseri doğru kullanmak için aşağıda yer alan maddelere dikkat edersek bizler için çok iyi olacaktır.

1) Eserin kime ait olduğuna bakmalısın. Eserin kimin tarafından üretildiğini ortaya çıkarıldığını bilmek bizim için avantaj olacaktır. 

2) Eseri sahibinin izin verdiği şekilde kullanmalısın. Eser sahibi ürününü belirli şartlarla kullanıma sunmuş olabilir. Örneğin; Bilişimci Ruh içerisinde yer alan içerikleri herkes kullanabilir ama kaynak belirterek.

3) Eseri kullanmak için en azından e-posta ile eserin sahibine ulaşıp izin almalısın. Bu çok önemli arkadaşlar. Diyelim ki benim şu an bu yazdığım yazıyı kendi sitenizde yayınlamak istiyorsunuz benimle mail ile iletişime geçerek bu konuda izin istemeniz gerekiyor. 

4) Eseri kullandığında sahibine atıf yapmalısın. Atıf yapmak demek aslında kaynak belirtmek demek. Örneğin bilişimci ruh içerisinde yer alan bir testi sosyal medyada paylaştın. Bu paylaşımda bu testin bilişimci ruh tarafından hazırlandığını belirtmelisin yani atıf yapmalısın.

5) Eğer gerekli ise eserin kullanım bedelini ödemelisin. Bazen eser sahipleri ürünlerinin kullanımı için bir bedel isteyebilirler. Eğer o eseri kullanmak isterseniz mutlaka eser sahibine bunun bedelini ödemelisiniz.

Adil Kullanım Nedir?

Eserin izin alınmadan kullanılabileceği durumları adil kullanım belirler. 

1) Eserin belirli bir bölümünü kullanmak, 
2) Eseri eğitim amaçlı kullanmak, 
3) Eseri ticari amaç dışında kullanmak adil kullanım kapsamında olabilir.

Adil kullanım ile ilgili örnek verelim. Ben diyorum ki bilişimci ruh içerisinde yer alan tüm içeriklere eğitim amaçlı izin almadan kullanılabilir. Bu adil kullanıma bir örnektir. Eser sahibi, eserini eğitim için ücretsiz verebileceğini belirtmiştir.

Açık Erişim Nedir?

Ücretsiz ve açık erişim herkesin her yerde ve her zaman bilgiye erişmesini mümkün kılar. Kullanıcılar materyaller üzerinde değişiklik yapabilir ya da farklı materyalleri birleştirerek kullanabilirler.

Ben Bilişimci Ruh içerisinde yer alan içeriklerde açık erişime izin verirsem sizler bilgiye her zaman ulaşabilirsiniz.

Yaratıcı Birliktelik (Creative Commons)

Eserlerin sahiplerinin izin verdiği şekilde kullanılabilecek bir lisans türüdür. 

Yaratıcı birliktelik sembolünün (CC) olduğu eserler telif hakları çerçevesinde kopyalanabilir, dağıtılabilir, düzenlenebilir ve birleştirilebilir.

Yaratıcı Birliktelik Sembolleri ve Anlamları


Yaratıcı Birliktelik Etkinliği - 1

Aşağıda yer alan etkinliği mutlaka yapınız. Verilen kutularda yer alan bilgilerle aşağıda verilen bilgileri eşleştirme yapmanız gerekiyor.

Bilişim sınavından bu konuyla ve bu şekillerle ilgili karşınıza kesinlikle soru çıkacaktır.


Yaratıcı Birliktelik Etkinliği - 2

Aşağıda verilen boşlukları doğru bir şekilde doldurmanız gerekiyor. Hangi lisans ile özgürlük hangi lisans ile sınırlama var doğru bir şekilde sıralamaya koymanız gerekiyor.


6.Sınıf Lisans Türleri

Evet arkadaşlar telif hakkı ile ilgili konu anlatımı devam ediyor. Şimdi geldik bilgisayarlarımızda kullandığımız programlardaki lisans türlerine. Yani bilgisayarımızda yer alan bazı programlar ücretli, bazıları ücretsizdir. Peki bunlar hangi lisans türleri ile korunuyorlar gelin hep birlikte bunlara bakalım.

1) Ücretsiz Yazılım (FreeWare)

Kullanması ücretsiz olan yazılımlardır. Örneğin; paint, google chrome, bilimci ruh :) gibi

2) Lisanslı Yazılım

Kullanmak için ücret ödememiz gereken programlar için kullanılan lisans türüdür. Bazı programlar ücretlidir ve biz o programı kullanmak için lisans ücreti öderiz. Bu programlara örnek olarak Photoshop, Windows işletim sistemi ve bir çok internet oyununu örnek verebiliriz.

3) Geliştirme Aşaması (BETA)

Geliştirilen herhangi bir yazılım tamamen insanlara sunulmadan önce, deneme amaçlı bazı yerlerde kullanıma sunulur. Bu şekilde program tamamen piyasaya sunulmadan önce eksikleri görülür ve giderilir. Örneğin; Bilişimci Ruh sitesi yayına geçmeden önce 100 tane bilişim öğretmenine kullandırıldı eksik yerleri tamamlandı ve daha sonra yayın hayatına başladı.

4) Geçici Kullanım (Trial)

Genelde ücretli olan bu programlar 30 gün-15-gün-45 gün gibi sürelerle sizlere ücretsiz bir şekilde verilir. Belirli gün size verilen programı tüm özellikleri ile kullanırsınız. Size verilen süre dolunca programı kullanmak için satın almanız gerekmektedir.

5) Demo Yazılım

Ücretli olan programın belirli özelliklerini istediğiniz süre boyunca kullanabilirsiniz. Programın tamamını kullanmak için satın almanız gerekir. Örneğin 20 bölümlük bir oyunun size 2 bölümü demo yazılım içerisinde verilir. Bu 2 bölümü isterseniz sonsuza kadar kullanabilirsiniz. Ama diğer bölümleri oynamak için satın almanız gerekir.


Demo yazılım ile trial yazılımı birbirine karıştırmayın. Trial yazılımlarda programın tüm özellikleri belirli bir süre kullanılır, demo yazılımda ise programın bazı özellikleri çok uzun süre kullanılabilir. İkisi birbirinden farklı kavramlardır. Lütfen dikkat edelim :)

Evet arkadaşlar 6.sınıf 5.ünite konu anlatımı bu kadardı. Aklınıza takılan yerleri yorum formu ile sorabilirsiniz. Mutlaka aşağıda yer alan 6.sınıf telif hakları test sorularını da çözelim :)


    Yorum Yap

1 yorum:

  1. bir yerde paylaşmayacağım fakat buredaki resimleri çıktı alıp çözebilir miyim?

    YanıtlaSil